Większość spacerów po Lublinie rozpoczyna się na Kalinowszczyźnie i Czwartku, jednakże słowiańskie prapoczątki miasta zwykle zostają omówione dwoma, góra trzema zdaniami. Nasz spacer jest specjalnie przygotowany przez znanego lubelskiego przewodnika Wojciecha Santarka, w całości poświęcony słowiańskim pierwocinom, śladom, zwyczajom, legendom i opowieściom.
Termin: 21.05.2017 godz. 15.00
Miejsce: Kalinowszczyzna
Start: KO „ODEON”
Informacje i zapisy: osobiście lub telefonicznie KO „ODEON” ul. Okrzei 4, 81 747 20 95
Wojciech Stanisław Santarek. Historyk sztuki. Od 1988 r. przewodnik turystyczny i pilot wycieczek. W l. 1991 – 2010 zatrudniony w Muzeum Nadwiślańskim w Kazimierzu Dolnym w tym 1993-1998 delegowany do Państwowej Służby Ochrony Zabytków, 2004-2010 kierownik Działu Dokumentacji i Biblioteki. Odznaczony złotą odznaką Za Opiekę Nad Zabytkami. Organizator szkoleń dla przewodników z zakresu ochrony i konserwacji zabytków. Wykładowca na kursach dla pilotów i przewodników turystycznych.
O projekcie
Spacer śladami Słowian po Kalinowszczyźnie ma na celu popularyzację wiedzy o Lublinie przedlokacyjnym, na przykładzie wczesnośredniowiecznych osad na szlaku handlowym (Czwartek i Grodzisko).
Opis trasy:
Przystanek 1. ul. Okrzei 4.
Zbiórka uczestników, przedstawienie trasy spaceru, omówienie stanu badań historycznych i archeologicznych dotyczących osadnictwa słowiańskiego na trasie.
Przystanek 2. ul. Floriańska
Omówienie wczesnośredniowiecznego układu topograficznego Kalinowszczyzny, wskazanie przebiegu Ruskiego szlaku handlowego od brodu na Bystrzycy, przez Kalinowszczyznę, Czwartek ku osadzie Staromiejskiej. Wskazanie lokalizacji ośrodka osadniczego z IX w. na wzgórzu Grodzisko i jego powiązanie z Białkowską Górą jako osadą podgrodową.
Przystanek 3. Wzgórze Grodzisko
Wejście na wał i omówienie sondażowych badań archeologicznych, potwierdzających istnienie antropogenicznych wałów obronnych grodziska z IX w., przedstawienie wyników badań archeologicznych (prof. S. Hoczyk-Siwkowa 1974) w południowowschodniej części Grodziska, gdzie odkryto głównie ceramikę i typowe dla okresu IX-X w. półziemianki o konstrukcji zrębowej z paleniskami (teren obecnie niedostępny). Omówienie nowożytnej historii wzgórza Grodzisko, funkcjonującego od 1541 r. jako cmentarz Żydowski, wskazanie na nagrobki osób ważnych dla diaspory Żydowskiej w Lublinie.
Przystanek 4. ul. Floriańska
Pomnik rozstrzelanych w 1939 r., wspomnienie o niemieckiej akcji A-B. Kolejne przypomnienie o związku osady Białkowska Góra z Grodziskiem, funkcjonujących jako ośrodek osadniczy między IX a XIII w.
Przystanek 5. ul. Sienna
Dawna brama na cmentarz Żydowski, wspomnienie o prowadzonych w jej rejonie sondażach archeologicznych, mających określenie zasięgu terytorialnego Grodziska.
Przystanek 6. ul. Ruska
Wskazanie niegdysiejszych lokalizacji najstarszych pozostałości osadnictwa słowiańskiego z VI-VIII w., zniszczonych (po badaniach archeologicznych) poprzez niwelację części wzgórza Czwartek i wytyczenie nowego przebiegu ul. Ruskiej.
Przystanek 7. Czwartek
Omówienie nieistniejących już stanowisk archeologicznych z VI-VIII w. (przebadanych i zadokumentowanych przez S. Hoczyk-Siwkową w 1967 r.). Przedstawienie wyników badań historycznych wskazujących na możliwość założenia pierwotnej osady przez Słowian przybyłych tu wspomnianym szlakiem handlowym ok. VI w. z terenów wschodnich, należących do grupy Lędzian. Omówienie odkryć archeologicznych otwartej osady targowej na Czwartku datowanych na okres od VI do XI w., takich jak ceramika (nie opracowana naukowo), obiekty mieszkalne jak ziemianki i półziemianki z paleniskami, obiekty gospodarcze i produkcyjne jak półziemianki z piecami i wolnostojące piece kopułowe. Zwrócenie uwagi na brak cmentarzysk czy pochówków, towarzyszących osadom. Wskazanie na możliwość związku tego faktu z wierzeniami i zwyczajami pogrzebowymi Słowian. Przedstawienie hipotezy o możliwości powiązania cmentarzyska na Ponikwodzie z funkcjonowaniem osady Czwartek i Grodziska, oddzielonego od tych siedzib nieistniejącym już ciekiem wodnym Muchawiec. W widoku na dolinę Czechówki i Bystrzycy omówienie wzajemnych relacji osad przedlokacyjnych (Czwartek, Grodzisko, Wzgórze Zamkowe, Wzgórze Staromiejskie).
Fundacja tanTHEO 